Pisownia „nie” z różnymi częściami mowy
„Nie” jest partykułą przeczącą, czyli nieodmienną częścią mowy. Z innymi częściami mowy piszemy ją razem/łącznie albo oddzielnie/osobno. Warto przyswoić sobie kilka zasad, żeby nie popełniać błędów przy jej zapisie.
PARTYKUŁĘ „NIE” PISZEMY ŁĄCZNIE Z:
• Rzeczownikami, np. nienawiść, niesprawiedliwość, nieuczeń, nieczytanie.
ALE: • Z nazwami własnymi „nie” zapisujemy z łącznikiem, np. nie-Europejczyk, nie-Warszawa.
• Przymiotnikami w stopniu równym, np. niezły, niedobry, nieludzki, nieczynny, niepolski.
• Przysłówkami odprzymiotnikowy w stopniu równym,np. nieciasno, niezależnie, niezdecydowanie. ALE: W przeciwstawieniach „nie” zapisujemy osobno, np. nie dobrze, lecz źle.
• Imiesłowami przymiotnikowymi czynnym (-ący) oraz biernym (-ny, -ty, -ony), np. niemówiący, niezapisany, nieotwarty. ALE: W przeciwstawieniach „nie” zapisujemy osobno, np. nie złamana, ale zwichnięta ręka.
PARTYKUŁĘ „NIE” PISZEMY ODDZIELNIE Z:
• Czasownikami w bezokoliczniku, osobowej formie, nieosobowej formie, a także w postaci imiesłowu przysłówkowego: współczesnego (-ąc), uprzedniego (-łszy, -wszy) i biernego (-no, -to),np. nie zamówił, nie zaproponowaliśmy, nie potrafiono, nie poszedłszy, nie oddawszy, nie czyniąc, nie umyto.
• Liczebnikami, np. nie dwa, nie drugi, nie ośmioro, nie podwójny. ALE: niejeden (w znaczeniu wielu, niejeden przyjaciel, lub nie jeden, ale dwóch przyjaciół mnie zobaczyło); niewielu, niewiele.
• Zaimkami, np. nie ty, nie mój, nie wszyscy, nie każdy, nie tyle. ALE: nieco, niecoś, niektórzy, niektóry, niejaki = pewien, nieswój = niezdrów.
• Przysłówkami, np. nie bardzo, nie dziś, nie zawsze, nie inaczej. ALE: niezbyt, nieraz (często), niebawem, niekiedy (czasem), niespełna, niemal lub nieomal, nieopodal.
• Przymiotnikami i przysłówkami w stopniu wyższym i najwyższym, np. nie gorszy, nie najgorszy, nie najostrzejszy, nie najwyższy.
• Wyrażeniami przyimkowymi, np. nie od razu, nie bez winy, nie za krótko, nie za głośno. ALE niezadługo (wkrótce).
