Kiedy postawić przecinek?
Przecinek to znak interpunkcyjny, który przysparza najwięcej trudności, bo oczywiście jest najczęściej używany. Nie będę tłumaczyć wszystkich zasad dotyczących jego użycia. Wybiorę te, w których najczęściej popełniacie błędy i które najczęściej spotykam w różnych tekstach.
1. Przecinek w zdaniach nadrzędno-podrzędnych. Kiedy mamy zdanie złożone podrzędnie, czyli takie, którego jedna część uzupełnia drugą, na przykład Kiedy stałam w kolejce, ktoś ukradł mi pieniądze, to musimy oddzielić przecinkiem dwa czasowniki „stałam” i „ukradł”!
Przykłady:
Zobacz, ile zrobiliśmy dla ciebie.
Zostań w domu, gdy pada deszcz.
Jeśli teraz wyjdziesz, więcej mnie nie zobaczysz.
Gdy przechodziła przez pokój, światło tańczyło.
Ten przecinek nie tylko oddziela dwa czasowniki, ale też zdanie nadrzędne od podrzędnego.
Przed słowem który stawiamy przecinek, ale gdy słowo to wprowadza zdanie podrzędne, nie kończy się na przecinku przed który – zdanie składowe trzeba domknąć, na przykład Wszystkie dzieci, które grały w piłkę, były bardzo zmęczone. Zasada ta dotyczy też zaimka co, na przykład Wszystko, co przychodzi mi na myśl, już powiedziano. W połączeniach wyrazowych do którego, na którą, na podstawie którego, podczas której, przed którym, w którym, za pomocą której, wprowadzających zdanie składowe, przecinek stawiamy przed całym połączeniem, na przykład Wszyscy, do których mówił, zostali przekonani.
Zdanie podrzędne należy więc oddzielać przecinkiem. Jednak gdy nie jest ono rozwinięte (czyli występuje tylko zaimek pytajny), przecinka przed zaimkiem wprowadzającym to zdanie nie postawimy, na przykład Wiem dlaczego; Zapytaj ją gdzie; Zastanawiam się tylko po co.
2. Cofanie przecinka
W połączeniach typu chyba że (żeby), pod warunkiem że, tym bardziej że, jako że, (po)mimo że, zwłaszcza że, dlatego że, tylko że, podczas gdy, w miarę jak, ani też, na wypadek gdyby, wtedy gdy, nawet jeśli, zwłaszcza że (jeśli) przecinek stawiamy przed całym wyrażeniem, a nie na przykład przed „że” czy „jeśli”.
3. Wołacz, czyli gdy się do kogoś zwracamy
Wyrazy w wołaczu (na przykład Cześć, Leno, przywitaj się; Marku, podejdź do tablicy; Nie idź tam, kochanie, bo to zabronione!)zawsze oddzielamy przecinkiem, nawet gdy wołacz zastąpimy mianownikiem i powiemy Serwus, Anatol zamiast Serwus, Anatolu. O przecinku nie zapominamy też w sytuacji, gdy zwrot do adresata znajduje się na końcu zdania (Z pewnością nie, tato; Nie denerwuj mnie, cholero jedna!).
Pisząc maila, również pamiętamy o postawieniu przecinka po zwrocie do adresata, na przykład Drogi Jacku, zapraszamy Cię na uroczystość; Kochani Rodzice, bardzo za Wami tęsknię.
4. Przecinek a wtrącenia. Wtrącenie to część zdania, którą można usunąć bez szkody dla treści i należy je wydzielić przecinkiem, myślnikiem lub nawiasem, na przykład Nigdy mnie nie pochwalił, nawet za moje największe osiągnięcia, bo uważał to za zbędne; To się wydarzył, o ile mnie pamięć nie myli, 2 tygodnie temu; Dziewczyny, i Gośka też, tam były.
